Međunarodna, srpsko – nemačka arheološka ekipa, radi na Ugar – Bajbuku

by Glas Opova | 2.10.2024. | DRUŠTVO

OPOVO, 2. oktobar 2024 – Nakon 35 godina, arheolozi ponovo iskopavaju na lokalitetu Ugar – Bajbuk u Opovu. Međunarodna, srpsko – nemačka ekipa koju čine arheolozi Muzeja Vojvodine iz Novog Sada, Univerziteta Kil iz Nemačke i Narodnog muzeja Pančevo, startovala je sa radovima 30. septembra.

Podsetimo, Ugar – Bajbuk je poznato neolitsko nalazište (mlađe kameno doba), pozne vinčanske kulture, za čije je otkrivanje 1965. godine zaslužan opovački sveštenik i arheolog – amater, Andreas Majer. Prva zaštitna i orjentaciona iskopavanja na Ugar – Bajbuku organizovana su 1979 – 1980. godine i njima je rukovodio Ljubomir Bukvić. Tri godine kasnije multidisciplinarni projekat sproveden je međunarodnom saradnjom između arheologa sa Univerziteta Berkli iz SAD, Narodnog muzeja Pančevo i Istorijskog instituta U Novom Sadu. Rukovodilac ovih istraživanja koja su trajala između 1983. i 1989. godine bio je profesor Bogdan Brukner, dok je američku ekipu predvodila Ruth Tringham (University of California Berkely). Pored arheoloških, sprovodila su se pedološka, klimatološka, hidrološka i paleobotanička istraživanja.

Proteklih godina javilo se novo interesovanje za ovaj lokalitet. Arheolozi sa univerziteta u Kilu (Nemačka) nosioci su projekta  “ROOTS – Social, Environmental, and Cultural Connectivity in Past Societies” i oni već desetak godina sarađuju sa Muzejem Vojvodine na istraživanju neolitskih naselja duž tokova Tise i Tamiša. U projekat su sa srpske strane uključeni i Narodni muzej u Zrenjaninu i Narodni muzej u Pančevu.

Tokom 2022. godine vršena su terenska rekognosciranja na lokalitetu Opovo Ugar, nakon čega je urađeno i geofizičko snimanje celog lokaliteta, što je dalo fantastične rezultate.

U proleće je javnost bila veoma zainteresovana za otkriće neoliskog naselja u blizini Jarkovca, a naselje kod Opova pripada istom kulturnom krugu i datovano je u 5. milenijum pre nove ere, odnosno u period pre 7.000 godina.

„Naselje Vinčanske kulture u Opovu pokazalo se kao veoma kompleksno i došli smo do zaključka da je potrebno, na osnovu novih saznanja izvršiti reviziona arheološka istraživanja, kako bismo potvrdili sliku dobijenu gomagneskim snimanjima, a takođe kako bismo došli do uzoraka pogodnih za datovanje metodom C14.

Ovogodišnja kampanja trajaće svega dve nedelje, a fokus istraživanja biće jedan od nekoliko odbrambenih rovova koji okružuju naselje. Iako malog obima, ovo istraživanje može nam otkriti tačnu svrhu ovih izuzetno velikih rovova, način njihove gradnje, kao i period kada su izgrađeni, koliko dugo su bili u upotrebi i nadamo se, vreme prestanka života naselja u Opovu“, izjavio je za Glas Opova direktor Narodnog muzeja u Pančevu i rukovodilac terenskih istraživanja Miroslav Birclin.

U ovogodišnjim istraživanjima učestvuju Miroslav Birclin, rukovodilac terenskih istraživanja, Finn Vilkes, doktorand sa Univerziteta u Kilu kao menadžer projekta, doktor Martin Furholt, profesor društvene arheologije (Kil), Kata Furholt, doktorand  praistorijske arheologije (Kil), specijalista za litičku arheologiju, Aleksandar Medović arheobotaničar Muzeja Vojvodine, Ida Medović, arheolog i mr Tijana Stanković-Pešterac arheolog iz Muzeja Vojvodine u Novom Sadu.

U iskopavanjima učestvuju i studenti i postdiplomci sa Univerziteta u Kilu, a u istraživanja će se uključiti i kolege iz Srbije. Stručni savetnik ovih istraživanja je doktor Nenad Tasić, profesor na katedri za arheologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, koji je kao student bio deo arheološke ekipe tokom istraživanja u Opovu 80-tih godina. Istraživanja se finansiraju od strane ROOTS projekta i Univerziteta u Kilu.

DAJ PEDALU RAKU!

by Glas Opova | 2.10.2024. | DRUŠTVO

Pozivamo sve zainteresovane građane da nam se pridruže u biciklističkoj vožnji podrške: DAJ PEDALU RAKU!

U Pančevu biciklističku vožnju „Daj pedalu raku“ organizuje Zavod za javno zdravlje Pančevo u saradnji sa Ženskim centrom “Milica” na Tamiškom keju, 05.10.2024. godine (početak vožnje je kod Gradske plaže u 12 časova, a skup učesnika je od 11 časova).

Kampanja „Daj pedalu raku“ namenjena je skretanju pažnje na važnost redovnih preventivnih pregleda dojke, bolje dostupnosti savremenoj dijagnostici i terapijama za svaku ženu u Srbiji i regionu, bez obzira na mesto stanovanja ili socijalni status.

5. oktobra, sa početkom u 12h, obeležiće se 10 godina postojanja regionalne kampanje “Daj pedalu raku” koju su pokrenule pobednice nad rakom dojke – članice Ženskog centra „Milica“ kako bi skrenule pažnju na veliku smrtnost od ove bolesti koja je izlečiva skoro u potpunosti ako se otkrije i leči na vreme.

Kampanja će i ove godine imati institucionu podršku Ministarstva zdravlja Republike Srbije, Instituta za javno zdravlje Srbije “Dr Milan Jovanović Batut”, kao i podršku udruženja pacijenata, biciklističkih klubova, lokalnih samouprava, zdravstvenih ustanova i institucija, društveno odgovornih kompanija i institucija u preko 30 gradova Srbije, Slovenije i Hrvatske, Severne Makedonije…

Oktobar se u Srbiji obeležava kao Međunarodni mesec borbe protiv raka dojke u cilјu povećanja pažnje i edukacije javnosti o značaju ranog otkrivanja raka dojke.

Rak dojke je najčešće dijagnostikovano maligno obolјenje kod žena širom sveta i predstavlјa najčešći maligni tumor u obolevanju i umiranju kod žena u Srbiji.

Kada se otkrije na vreme, rak dojke je izlečiv u preko 90% slučajeva, lečenje je kraće i efikasnije, a kvalitet života obolelih i lečenih žena znatno bolјi.

Prema poslednjim dostupnim podacima Svetske zdravstvene organizacije i procenama Međunarodne agencije za istraživanje raka za 2022. godinu, u svetu je registrovano oko 2.297.000 novoobolelih žena svih uzrasta od karcinoma dojke, dok je oko 666.000 žena umrlo od ove bolesti. Prema istim izvorima u Evropi je registrovano više od pola miliona novoobolelih žena od raka dojke sa znatno većom stopom obolevanja (75,6 na 100.000) od one registrovane globalno u svetu i u Srbiji, a umrlo je oko 144.000 žena, sa stopom umiranja 14,6 na 100.000.

Žene u Srbiji se prema procenama Globalne inicijative za rak dojke Svetske zdravstvene organizacije (WHO Global Breast Cancer Initiative) nalaze u srednjem riziku od obolevanja i visokom riziku od umiranja od ove maligne lokalizacije. U poslednjih pet godina uprkos varijacijama u stopama incidencije i mortaliteta registruje se blago smanjenje stopa obolevanja i umiranja od raka dojke kod žena.

U periodu od 2016. do 2021. godine u Republici Srbiji prosečno se godišnje registruje 4480 novoobolelih žena od ove vrste malignog tumora. Prosečna standardizovana stopa incidencije iznosila je 67,5 na 100.000 žena svih uzrasta. U istom periodu, u proseku su od ove vrste raka umrle 1722 žene i prosečna standardizovana stopa mortaliteta iznosila je 20,1 na 100.000.

Prema poslednjim podacima Instituta za javno zdravlјe Srbije „Dr Milan Jovanović Batut”, u Republici Srbiji, 2021. godine registrovano je 4447 novoobolelih i 1765 umrlih žena od raka dojke. Stopa obolevanja od raka dojke kod žena u Republici Srbiji iznosila je 64,0 na 100.000, a stopa umiranja 20,6 na 100.000 žena.

Rak dojke se češće javlјa u uzrastu posle 40. godine, ali najviše uzrasno-specifične stope obolevanja su u proseku registrovane u uzrastu od 65. do 74. godine. U slučaju umiranja registrovane stope mortaliteta proporcionalno rastu počev od 45. godine i najviše su u uzrastu 75 i više godina.

Rak dojke je najčešći maligni tumor u ženskoj populaciji i u Južnom Banatu. Na osnovu poslednjih publikovanih podataka Instituta za javno zdravnje Srbije, u 2021. godini od sedam okruga u Vojvodini, Južnobanatski okrug se po broju obolelih žena od raka dojke nalazio na šestom, a po broju umrlih na petom mestu.

Na osnovu podataka Registra za rak Zavoda za javno zdravlje Pančevo, u 2023. godini rak dojke se u ženskoj populaciji nalazio na prvom mestu po broju obolelih od raka (22,3% od ukupnog broja obolelih) i na drugom mestu po broju umrlih sa učešćem od 18,7%.

Od raka dojke u našem okrugu u 2023. godini obolele su 174 i umre 64 žene. U Pančevu je tokom prošle godine obolelo 97 žena, a 31 je izgubila bitku sa ovom bolešću. U poslednjih pet godina, u našem okrugu, najviše obolelih bio je starosti 55 do 69 godina, ali granica se sve češće pomera ka mlađim uzrastima (40-49). Najranije dijagnostikovani rak dojke bio kod osoba uzrasta 30-35 godina.

Rak dojke je redak u muškoj populaciji. Tokom 2023.god. registrovan je jedan oboleli i jedan umrli od ove bolesti.

Glavni cilј Globalne inicijative za rak dojke Svetske zdravstvene organizacije (WHO Global Breast Cancer Initiative) je smanjenje smrtnosti od karcinoma dojke za 2,5% godišnje, čime bi se izbeglo 2,5 miliona smrtnih slučajeva uzrokovanih ovom vrstom raka na globalnom nivou u periodu od 2020. do 2040. godine.

Tri klјučne aktivnosti za postizanje ovog cilјa su:

–  rano otkrivanje,

–  pravovremena dijagnoza i

–  sveobuhvatan tretman raka dojke.

Zavod za javno zdravlje Pančevo          

https://www.facebook.com/zjzpa

https://www.instagram.com/zjzpancevo/