by Glas Opova | 19.03.2025. | KULTURA
OPOVO, 19. mart 2025 – Ulaznice za pozorišnu predstavu „Sećaš me se“ puštene su u prodaju i mogu se kupiti u biblioteci u Opovu po ceni od 500 dinara. Termin predstave je 4. april (20:00h).
U pitanju je drama sa elementima komedije. Autor i režiser predstave je Arno Amber, a glume Simona Arsenijević i Arno Amber.
Kratak sinopsis: Iznenada, Artur, hirurg, u 45. godini života pokazuje simptome Alchajmerove bolesti. Napravio je profesionalnu grešku i gubi svoj posao. Njegova ćerka Aleksandra, vrhunska sportistkinja, koja je do sada bila u sukobu sa njim, odlučuje da žrtvuje svoj život kako bi bila uz svog oca i borila se protiv gubitka pamćenja.
by Glas Opova | 19.03.2025. | DRUŠTVO
Mart je mesec kada se mnogobrojnim aktivnostima obeležava 20. mart – Nacionalni dan borbe protiv raka dojke. Na taj način se skreće pažnja javnosti na raspostranjenost bolesti i na podizanje svesti žena o značaju preventivnih pregleda u ranom otkrivanju bolesti.
Kada se otkrije na vreme, rak dojke je izlečiv u preko 90% slučajeva. Samim načinom lečenja, koje je kraće i efikasnije, podiže se kvalitet života obolelih i lečenih žena.
Preporuke:
- Obavite samopregled dojki jednom mesečno
- Uradite preventivni klinički pregled kod lekara jednom godišnje
- Uradite ultrazvučni pregled dojki po preporuci lekara
- Uradite mamografiju do 50. godine jednom, posle 50. godine svake dve godine obavezno.
Faktori koji smanjuju rizik od dobijanja raka dojke su: nepušenje, neizlaganje duvanskom dimu i nataloženom duvanskom aerosolu; uzdržavanje od upotrebe alkohola; pravilna ishrana (kalorijski unos u ravnoteži sa kalorijskim rashodom, manje životinjskih masti, više povrća, voća i vode); redovna fizička aktivnost (30 minuta dnevno ili 150 minuta nedeljno); poznavanje tehnika suočavanja sa stresom i njegovog prevladavanja; planiranje prvog porođaja pre 30. godine; dojenje dece – isključivo dojenje do 6 meseci a sa dohranom 12-18 meseci; veća opreznost potrebna je kod žena sa naslednom komponentom, starijih od 50 godina, gojaznih, koje nisu rađale ili nisu dojile, koje su dugo uzimale hormonsku supstitucionu terapiju, ranije imale menarhu a kasnije ušle u menopauzu i koje ne idu redovno kod ginekologa ili na sistematske preglede.
Rak dojke predstavlja vodeći uzrok obolevanja i umiranja od malignih bolesti u ženskoj populaciji širom sveta.
Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije (SZO) u svetu se godišnje registruje skoro 1.700.000 obolelih žena, dok od iste bolesti svake godine umre preko pola miliona njih. Prema najnovijim procenama SZO i Međunarodne agencije za istraživanje raka, samo u Evropi je obolelo više od pola miliona žena od raka dojke. Procenjena stopa obolevanja u Evropi je iznosila oko 74,4/100.000 žena. Srbija se sa procenjenim stopama nalazi na 20. mestu u odnosu na 40 evropskih zemalja. Žene u Srbiji se nalaze u srednjem riziku obolevanja od ove vodeće maligne lokalizacije.
Prema istim procenama, 137.000 žena je umrlo u Evropi od raka dojke i procenjena stopa mortaliteta iznosila je 14,9/100.000. Žene u Srbiji nalaze se u visokom riziku umiranja od raka dojke. Srbija se sa procenjenim stopama mortaliteta u odnosu na 40 evropskih zemalja nalazi na prvom, odnosno drugom mestu zajedno sa Crnom Gorom.
Rak dojke je vodeći maligni tumor u obolevanju i umiranju kod žena u Srbiji. Prema poslednjim podacima Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” iz 2022. godine, u Republici Srbiji je registrovano 4.590 novoobolelih i 1.900 umrlih žena od raka dojke. Stopa obolevanja od raka dojke kod žena u Republici Srbiji iznosila je 67,8 na 100.000, a stopa umiranja 21,5 na 100.000 žena.
U odnosu na prethodni period, zabeležen je porast uzrasno-specifičnih stopa obolevanja od 40. godine života, a najviše stope obolevanja su zabeležene u najstarijim uzrastima – od 70. do 74. godine života.
Kada govorimo o umiranju od malignih tumora dojke primećuje se blagi porast već u uzrastu od 45. godine, ali najviše stope umiranja su u uzrastu od 75 i više godina.
Visoke stope obolevanja u uzrastima od 55. do 74. godine prate u istim uzrastima i visoke stope umiranja, što najverovatnije govori o kasnom javljanju žena tog uzrasta, kada je maligna bolest već u uznapredovalom stadijumu, odnosno već su prisutne udaljene metastaze na susednim organima.
Rak dojke je jedan od vodećih uzroka prevremene smrti kod žena u Srbiji. Meren godinama izgubljenog života rak dojke je na 3. mestu kao uzrok smrti kod žena starosti od 45 do 64 godina, posle cerebrovaskularnih bolesti i ishemijske bolesti srca.
Rak dojke je najčešći maligni tumor u ženskoj populaciji i u Južnobanatskom okrugu. Na osnovu poslednjih publikovanih podataka Instituta za javno zdravlje Srbije, u 2022. godini, od sedam okruga u Vojvodini, Južni Banat se po broju obolelih od raka dojke nalazio na šestom, a po broju umrlih žena na petom mestu.
Na osnovu podataka Registra za rak Zavoda za javno zdravlje Pančevo, u našem okrugu su 2023. godini od ove bolesti obolele 174 i umrle 64 žene.
Najveće stope obolevanja u 2023. godini zabeležene su u Pančevu (164/100.000), a najmanje u Plandištu (46/100000). Najveće stope umiranja bile su u Beloj Crkvi (83,2/100.000), a najmanje u Plandištu (23/100.000).
U 2023. godini u Pančevu je obolelo 97 žena, a 31 je izgubila bitku sa ovom bolešću.
Rak dojke se u 2023. godini nalazio na prvom mestu po broju obolelih od svih dijagnoza raka kod žena sa učešćem 22,3% u ukupnom obolevanju. Po broju umrlih, rak dojke se godinama nalazio na prvom mestu, međutim u poslednje tri godine je na drugom mestu sa učešćem 17,9% iza karcinoma pluća koji je vodeći uzrok smrtnosti od raka kod žena.
Najviše obolelih žena u našem okrugu je bilo starosti od 55 do 69 godina, dok je najranije dijagnostikovani rak dojke bio kod osoba uzrasta od 25 do 29 godina. Smrtni ishodi u 2023. godini su najčešće bili u uzrastu od 60 do 75 godina, a najranije registrovani smrtni ishod je bio kod žena uzrasta od 40 do 45 godina.
Visoka učestalost obolevanja od raka dojke mora se u izvesnoj meri pripisati činjenici da do danas nisu otkriveni ili do kraja razjašnjeni svi uzroci njegovog nastanka, pa su dometi primarne prevencije, u tom smislu, limitirani. Imajući tu vrstu ograničenja u vidu, kao jedino dokazano efikasno rešenje za smanjenje stope umiranja od ove bolesti nameće se njeno rano otkrivanje, odnosno sekundarna prevencija. Prateći preporuke Svetske zdravstvene organizacije i iskustva evropskih zemalja u sprovođenju populacionih skrining programa, u Republici Srbiji je u decembru 2012. godine započet program organizovanog skrininga raka dojke koji ima za cilj smanjenje smrtnosti i unapređenje kvaliteta života žena obolelih od ove bolesti.
Više informacija na linku:
https://www.zjzpa.org.rs/nacionalni-dan-borbe-protiv-raka-dojke-20-mart-2025-godine/
Zavod za javno zdravlje Pančevo
by Glas Opova | 19.03.2025. | DRUŠTVO
BEOGRAD, 19. marta (Tanjug) – Ministar za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog Tomislav Žigmanov čestitao je danas, pripadnicima hrvatske nacionalne zajednice u Republici Srbiji, njihov nacionalni praznik, 19. mart, blagdan svetog Josipa, zaštitnika hrvatskog naroda. Sveti Josip tesar iz Galileje, zaručnik bogorodice Marije i hranitelj Isusa Hrista, u hrišćanskoj tradiciji se poštuje kao uzor pravednosti, skromnosti i predanosti porodici. Blagdan sv. Josipa jedan je od četiri koji praznuju pripadnici hrvatske zajednice u Srbiji. Prema popisu stanovništva iz 2022. godine u Republici Srbiji živi 39.107 Hrvata, u najvećem broju u Autonomnoj pokrajini Vojvodini, sa sedištem delovanja u Subotici, saopštilo je ministarstvo. Kako je navedeno, status nacionalne manjine Hrvati u Srbiji su stekli usvajanjem Zakona o zaštiti prava i sloboda nacionalnih manjina iz februara 2002. godine, čime se svrstavaju u grupu tzv. novih nacionalnih manjina.
O informisanju na hrvatskom jeziku brine nedeljnik “Hrvatska riječ”, petnaestominutni dnevni informativni program na Radio-televiziji Vojvodine, dve polusatne emisije nedeljno na Trećem programu Radio Novog Sada, kao i nekoliko listova u okviru Katoličke crkve i kulturnih društava. Obrazovanje na hrvatskom jeziku održava se od vrtića do srednje škole, u nekoliko škola na teritoriji Grada Subotice i Bačkog Monoštora, a službena upotreba hrvatskog jezika i pisma je u institucijama AP Vojvodine, Grada Subotice i petnaestak naseljenih mesta. Ministarstvo za ljudska i manjinska prava i društveni dijalog ističe da će Vlada Republike Srbije nastaviti posvećeno da radi na obezbeđivanju svih potrebnih preduslova – od primene zakona, preko materijalno-finansijskih sredstava, do manjinskih senzitivnih politika – kako bi Hrvati u Srbiji uspešno nastavili da razvijaju svoje nacionalne institucije i perspektivu pripadnika svoje zajednice.
Redakcija Glasa Opova se pridružuje čestitkama sa željom da u narednim godinama obogaćujemo i gajimo prijateljstvo kao i suživot sa prijateljima i komšijama iz hrvatske nacionalne zajednice
by Glas Opova | 19.03.2025. | Poljoprivreda
SRBIJA, 19. Mart 2025
Izvor: RTS
Gotovo desetak dana pre nego što je to uobičajeno, rane sorte voćaka u Srbiji su procvetale. Voćari i stručnjaci upozoravaju da bi mrazevi koji su najavljeni za naredni period mogli da naprave ozbiljne štete u voćnjacima širom zemlje. Podsećaju da je prošle godine zbog mraza u aprilu rod bio smanjen za oko 150.000 tona različitog voća, a da je to samo jedna u nizu loših godina u voćarstvu. Zbog toga bi, kažu, država trebalo da podstiče i pomaže nabavku savremenih sistema zaštite voćaka od mraza.
U voćnjaku Žarka Damljanovića rane sorte voćaka su procvetale. Međutim, ti cvetovi su ovom domaćinu doneli samo brigu i strepnju, jer se narednih dana najavljuju niske temperature.
“Kajsija je u punom cvetu, tako da ovi mrazevi koji se najavljuju mogu da budu katastrofalni. Postoji mogućnost da bude oštećenje i do 100 odsto. Isto je i kod ostalih voćki, pogotovo kod ranih sorata trešnje koja je osetljiva na mraz. I pupoljci na jabuci su se dosta razvili. U voćnjacima koji su bliži reci, koji su u kotlinama, takođe, postoji mogućnost za ogromna oštećenja”, kaže Žarko Damljanović, voćar iz čačanskog sela Miokovci.
Stručnjaci kažu da je vegetacija u voćkama u čitavoj Srbiji poranila, iako smo ove zime, za razliku od prošle, imali periode sa niskim temperaturama.
“U čitavoj zemlji došlo je do cvetanja kajsije i ranih sorata šljive i trešnje. Višnja je prilično započela proces bubrenja pupoljaka i cvetanje. Ono što je iniciralo kretanje vegetacije jeste mala količina padavina tokom zime. Mrazevi tokom noći i u ranim jutarnjim časovima su dodatno iscrpljivali te male zalihe vlage u zemljištu. Da je bilo vlage, ona bi smanjila preterano zagrevanje zbog temperatura koje smo imali u prethodnom periodu i ne bi tako brzo i eksplozivno došlo do kretanja vegetacije”, objašnjava Aleksandar Leposavić sa Instituta za voćarstvo Čačak.
Određene mere, navodi, su samo delimično mogle da odlože cvetanje voćki.
“Rezidba zna da uspori vegetaciju za sedam do deset dana. Isto tako različiti načini odbijanja infracrvenog zračenja su mogli da utiču na odlaganje vegetacije. Jedna od najprostijih mera je krečenje stabala”, dodaje.
Zbog nepovoljnog vremena izostalo oprašivanje kod voćaka
Još od 2012. godine, od kada prati uticaj klimatskih promena na voćke, voćari u Srbiji se suočavaju sa poznim prolećnim mrazevima, kaže profesor Zoran Keserović. Cvetanje je ove sezone, objašnjava, poranilo desetak dana u odnosu na prosečne godine, ali je, istovremeno, počelo desetak dana kasnije u odnosu na prošlu.
“Ove godine imamo dva problema. Jedan što sada u vreme cvetanja nije bilo leta pčela, nema bumbara, slabo je oprašivanje i to će uticati na smanjenje količine plodova. S druge strane može da se desi da niske temperature oštete voćke, pre svega, kajsiju”, navodi prof. dr Zoran Keserović sa Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu.
Kako zaštititi voćnjake
Jedan od načina da se zaštite voćnjaci od oštećenja, podseća na svoju preporuku, jeste da se određene voćne vrste i sorte sade tamo gde im odgovaraju agroekološki uslovi.
“Kod kajsije su, recimo, mnogi proizvođači počeli da sade neke sorte koje su vodeće u Italiji i Španiji, ali te sorte nisu za naše uslove jer imaju kratak period zimskog mirovanja, rano cvetaju i onda veoma često dolazi do izmrzavanja”, objašnjava on.
Savremeni sistemi za zaštitu od mraza su skupi i troše puno vode i energije
U narednom periodu voćari treba da prate savete struke i da pokušaju određenim merama da smanje uticaj mrazeva na voćke. Jedan od najjeftinijih i najstarijih načina jeste zadimljavanje.
“Bale slame se rasporede na svakih pet do deset metara oko voćnjaka i onda čim se temperatura spusti na minus jedan, minus dva stepena one se pale i taj dim može donekle da štiti voćke”, kaže profesor Keserović.
Kako to rade razvijene zemlje
U razvijenijim zemljama voćari koriste daleko savremenije sisteme zaštite.
“Postoje frost basteri kojima se ubacuje topao vazduh u krunu voćke. Tu je i anti-forst sistem orošavanja koji ima malo proizvođača kod nas i koji štiti voćke do minus šest, minus sedam stepeni. U Španiji, Portugaliji, Bugarskoj, Rumuniji koristi se i najnoviji spag sistem. On radi na principu jednog tornja koji je visok 11-12 metara koji na sebi ima elise koje topli vazduh iz gornjih delova ubacuje u donji. Štiti voćke na temperaturama do minus čerirti stepena, a ako se stave i grejači može zaštititi i do minus 6. Ovaj sistem još ne postoji u Srbiji”, objašnjava.
Za nabavku savremenih sistema zaštite potrebna su značajna sredstva, ali je problem i to što u nekim delovima zemlje za pojedine nema uslova za korišćenje.
“Proizvođači su u poslednjih nekoliko godina, pogotovo voćari, u prilično nezavidnoj situaciji što uslovljava stepen investiranja, tako da veoma mali broj ljudi poseduje te savremene anti-frost sisteme. To je jedan od najefikasnijih sistema za orošavanje koji zahteva izuzetno velike količine vode”, objašnjava Aleksandar Leposavić.
“Orošivače vrlo mali broj voćara u mom kraju ima mogućnost da koristi. Samo oni koji su u blizini neke reke. Naš teren u Miokovcima nema vode, a neka mogućnost protoka u arterskim bunarima je 20 do 30 litara vode u minuti. To su male količine koje nisu dovoljne za orošavanje”, kaže voćar Žarko Damljanović.
Srbija zbog mrazeva gubi između 60 do 150 miliona evra
Zbog kasnih prolećnih mrazeva Srbija na voću godišnje gubi između 60 i 150 miliona evra. Samo prošle godine u Šumadiji i zapadnoj Srbiji mraz u aprilu “obrao” je oko 150.000 tona voća. Zbog toga je veoma važno da država pomogne voćare kroz premije osiguranja, jer se trenutno samo sedam posto gazdinstava osigurava, kažu stručnjaci.
Takođe, preporučuju i davanje podsticaja za nabavku anti-frost sistema, kao i pravljenje nekoliko pilot ogleda sa spag sistemima kako bi se proizvođači u našoj zemlji uverili u njegovu efikasnost.
Obavezna zaštita voćaka od bolesti
Bez obzira da li će, zbog vremenskih prilika u narednom periodu, imati ili ne rod u voćnjacima, voćari moraju da moraju da urade odgovarajuću zaštitu, pre svega, kod procvetalih voćaka, jer su trenutni uslovi pogodni za razvoj gljivičnih oboljenja.
“Zaštita treba da se radi u skladu sa preporukama i uz konsultaciju sa agronomima, a kako bi se odredila najbolja kombinacija fungicida i biostimulatora“, kaže Aleksandar Leposavić sa Instituta za voćarstvo Čačak.
by Glas Opova | 19.03.2025. | AKTUELNO
BEOGRAD, 19. mart 2025
U Srbiji će danas jutro biti hladno sa slabim, ponegde i umerenim mrazem, dok će tokom dana biti pretežno sunčano uz slab promenljiv vetar, osim na istoku zemlje gde će duvati slab do umeren severozapadni vetar, saopštio je danas Republički hidrometeorološki zavod Temperature će se kretati od minus sedam do 13 stepeni. U Beogradu će tokom dana biti pretežno sunčano uz slab promenljiv vetar i temperature od minus pet do 11 stepeni. Od četvrtka temperature će biti u postepenom porastu, dok se za vikend očekuje kiša u pojedinim delovima Srbije, a u košavskom području jugoistočni vetar, koji će na jugu Banata i u donjem Podunavlju dostizati i olujne udare.
