Opovačka škola kroz vekove: Preko 250 godina školstva u Opovu
OPOVO, 1. februar 2024 – Pre dve godine obeležen je jubilej osnovne škole u Opovu, 40 godina od izgradnje i puštanja u rad nove zgrade. Upravo 1. septembra 1982. godine, đaci i nastavnici su se preselili iz stare škole koja je bila smeštena u današnjoj Villi Helena u kojoj se nastava odvijala nakon Drugog svetskog rata.
Školstvo u Opovu ima dugu tradiciju i seže u prošlost preko 250 godina. Između današnje katoličke crkve i Svetosavskog doma gde je tada bila opštinska zgrada, na mestu gde se danas nalaze stambene zgrade, podignuta je oko 1770. godine prva škola od dasaka ali se osnivanje škole od strane kraljevskog erara zvanično vodi od 1777. godine. Dužnost održavanja škole imala je opština iz čega se vidi da je u pitanju državna ustanova, a ne katolička verska škola.
U to vreme prvi učitelji su često bili pismeni isluženi oficiri ili školovane zanatlije. Prvi učitelj nemačkog odeljenja sa zvanjem vaspitača bio je Jozef Šulc. Krajem 18. veka pominju se Jakob Re kao instruktor škole, Anton Karl (instruktor normalne škole) i Jozef Vagner (instruktor mesne škole).
Na istom mestu, nova škola od čvrstog materijala izidana je 1801. godine. Tokom 19. veka škola je bila nacionalna u čijem okviru je bilo srpsko i nemačko – hrvatsko odeljenje u kojem su hrvatska deca u nemačkoj školi podučavana i na maternjem jeziku.
Kanonska vizitacija iz 1837. godine kaže da su nemačka deca iz Barande i Sakula u to vreme dolazila u Opovo u školu. Isti izvor navodi da je u nemačkom odeljenju bilo 46 dečaka i 45 devojčica, dok ih je u srpskom bilo najverovatnije dva puta više. U ovom periodu pominju se učitelji Đura Jovanović i Rajmund Fuks, zatim učitelj Nedeljkov, koji je imao zvanje docena, što znači da je bio školovan učitelj i učitelj Hajzer, koji je bio Opovčan. Iz ovog perioda znamo da su učitelji imali stanove u okviru školske zgrade. Poslednjih decenija 19. veka zabeleženi su učitelji Pera Ilijin (srpska ženska škola) i Živa Markov (srpska muška škola), Stevan Maksimović i Laslo Marš koji je vodio nemačku školu.
Stara škola u Opovu/Arhiva D. Manojlović
Do početka 20. veka škola ima tri odeljenja – srpsko muško, srpsko žensko i mešovito nemačko – hrvatsko. Škola je bila četvororazredna, a sva četiri razeda su bila zajedno u jednoj učionici sa jednim učiteljom. Srpsko muško odeljenje je vodio Đoka Stajić, srpsko žensko odeljenje učiteljica kojoj ne znamo ime, a nemačko odeljenje Adam Engels. Od 1913. godine Jelka Legetić je vodila treće komunalno odeljenje, koje je tada otvoreno.
Škola je 1901. godine postala državna, školska zgrada je proširena, povećan je broj prostorija za tri komunalna i četiri državna odeljenja, kancelariju i stan za upravitelja, dok su u drugoj školskoj zgradi iza pravoslavne crkve od 1912. godine nalazilo zabavište, dva učiteljska stana, žandarmerijska stanica i pošta.
Nakon austro – ugarske nagodbe 1867. godine, nastava se uklapa u ugarski školski sistem što će dovesti do forsiranja mađarskog jezika, a do kraja 19. veka nastava će se odvijati isključivo na mađarskom jeziku. Nije postojalo srpsko i nemačko – hrvatsko odeljenje, škola je bila mešovita i svaki razred je bio u posebnoj učionici. Četvrtak je bio slobodan dan ali su deca i tog dana dolazila u školu da uče svoj maternji jezik.
Učitelji Živa Marković, Đoka Stajić i Steva Maksimović su skoro ceo radni vek proveli u Opovu na polju narodnog prosvećivanja i Opovčanima su ostali u najlepšim uspomenama. Pored njih u Opovu su do Prvog svetskog rata službovali Aleksandar i Darinka Mikić, Valerija Moker, Kristina Gendeš – Veki, Paja Kolarov, Ljubica Gergurov, Gizela Nađ, Jovan Žebeljan, Petar Hild, Rudolf Mihavec, Marija Ilić, Emilija Jovanović, Nevenka Arsin, Bosiljka Antulesko i Franja Cegladi.
Nakon Prvog svetskog rata nastavni jezik postaje srpski i škola radi sa šest odeljenja. Od 1930. godine radi i sedmo odeljenje, ubrzo i osmo, od školske 1930/31. godine prvi viši razred, a već naredne školske godine i drugi viši razred.
Škola u zgradi Vile Helena/ONB Opovo
Pored nekih učitelja iz ranijih perioda između dva svetska rata u Opovu rade Dušan i Marija Matić, Nona Žarikova, Đorđe Kolarov, Vjekoslav Višković, Marija Žarikova, Jovan i Slavko Rajin, Desanka Branković, Zorka Kopečni, Angelina Petrovački, Marija Rajkov, Ilija Milosavljević, Milica Hristodulović, Kosta Marković, Nadežda Podlipina, Marija Kovandžić, Đorđe Ignjatović, Borivoje Perčinov, Aleksa Vukčević, Danica Živanović, Ivanka Jovanović, Peronja Antica, Vidosava Vukčević, Nevenka i Branislav Vuković, Radmila Mladenović i Sima Subić.
Neposredno po završetku Drugog svetskog rata , školske 1945/46. godine u Vili Helena je otvorena niža gimnazija, zatim je 1950/51. god. otvorena sedmogodišnja, a 1953/54. god. osmogodišnja škola. U duhu tadašnjeg vremena i političkog sistema, škola dobija naziv Moša Pijade, po poznatom slikaru, narodnom heroju i drušrveno – političkom radniku.
Nastavnici Slavko Antić, Branislav Simić, Dragan Manojlović i Vladimir Tomin/D.Manojlović
U posleratnom periodu, posebno od druge polovine pedesetih do kraja sedamdesetih godina 20. veka, Opovo doživljava kulturnu renesansu čiji su nosioci bili pre svega nastavnici opovačke osnovne škole – Velibor Stefanović, Slavko Antić, Vladimir Tomin, Branislav Simić, Ljubomir Šoronda i drugi.
Pored kvalitetnog rada u školskim sekcijama, sprovodile su se brojne vannastavne aktivnosti, a posebno su ostali u sećanju ekološki projekti nastavnika Dragana Manojlovića koji je pokrenuo pošumljavanje opovačkog placa, današnjeg parka.
Izgradnjom spratnog objekta nove škole sa kabinetima, kuhinjom, svečanom i fiskulturnom salom, opovačka škola je zbog novog školskog sistema – usmerenog obrazovanja proširena sa novim odeljenjima 9. i 10. razreda (ili 1. i 2. razred srednje škole) koje su pohađali učenici iz cele Opštine Opovo, što je trajalo sve do nove školske reforme 1989. godine.
Prvi dan u novoj školi (1.9.1982)/ONB Opovo
U novom vremenu koje prati nova politička klima i promena političkog sistema, Osnovna škola „Moša Pijade“ 1994. godine menja ime u Dositej Obradović, a kao radne jedinice, odnosno kasnije izdvojena odeljenja pridružuju joj se „Zoran Pauljev“ (danas „Zoran Petrović“) Sakule, „Olga Petrov“ Baranda i „21. septembar“ (danas „Sveti Sava“) Sefkerin, da bi konačno, prošle godine bila sprovedena još jedna podela, ovog puta na dve škole, gde školu „Dositej Obradović“ čine škole u Opovu i Sefkerinu. (Č.V.)
