Međunarodni dan dece obolele od raka je ustanovlјen 2002. godine od strane Međunarodne konfederacije Udruženja roditelјa dece obolele od raka. Od tada se obeležava u više od 100 zemalјa širom sveta. U Srbiji je ovaj datum postao deo nacionalnog Kalendara javnog zdravlјa 2013. godine, na inicijativu udruženja roditelјa dece obolele od raka i uz podršku Ministarstva zdravlјa.
Rak kod dece čini od 0,4 do 4% svih malignih bolesti u opštoj populaciji širom sveta i vodeći je uzrok smrti dece i adolescenata uzrasta od 0 do 19 godina. Svetska zdravstvena organizacija i Međunarodno udruženje za borbu protiv raka su prošle godine, započele trogodišnju kampanju za period 2024–2026. godina u cilјu prevazilaženja izazova i smanjenju nejednakosti sa kojima se suočavaju deca obolela od raka i njihove porodice. Ove godine pažnja celokupne javnosti, stručne i opšte, biće usmerena ka intervencijama koje se odnose na pobolјšanje tretmana, nege, kvaliteta života, emocionalnih i socijalnih potreba dece obolele od raka, kao i njihovih porodica.
Poslednje procene Međunarodne agencije za istraživanje raka iz 2022. godine pokazuju da je kod više od 275.000 dece registrovan neki oblik maligne bolesti, a da je više od 105.000 dece umrlo iste godine od raka. U svetu će se prema istim procenama do 2050. godine registrovati 285.000 novih slučajeva malignih bolesti kod dece, a 110.000 dece će umreti od raka ako se ne ulože dodatna ulaganja u pobolјšanje pristupa zdravstvenim uslugama ili lečenju raka u detinjstvu. Na osnovu postojeće organizacije i načina funkcionisanja zdravstvenog sistema u oblasti pedijatrijske onkologije globalno, gotovo 45% dece neće biti dijagnostikovano, a čak 84,1% ove dece potiče iz nerazvijenih i srednje razvijenih zemalјa. Sveobuhvatnim intervencijama moglo bi da se izbegne više desetina hilјada smrtnih slučajeva kod dece obolele od raka do 2050. godine.
U Srbiji rak kod dece i adolescenata čini između 0,8 i 1,1% svih novoobolelih osoba u strukturi obolevanja od svih malignih bolesti. Svake godine u Srbiji se registruje u proseku oko 370 dece, oba pola između 0 i 19 godina, sa nekom vrstom maligniteta. Kao i u većini zemalјa u razvoju, i u Srbiji je gotovo dve trećine novoobolele dece (67,5%) uzrasta do 15 godina.Četiri grupe bolesti, leukemije, tumori mozga, tumori koštano-zglobnog sistema i limfomi, čine najčešće maligne bolesti u detinjstvu. Ove četiri grupe malignih obolјenja čine više od dve trećine (72,1%) svih maligniteta u detinjstvu. U proseku svake godine 40 dece starosti od 0 do 19 godina izgubi bitku sa ovom bolesti. Najčešći uzrok smrti u detinjstvu u Srbiji su tumori mozga, leukemije, tumori koštano-zglobnog sistema i limfomi. U strukturi umiranja od svih malignih bolesti manje od dve trećine umrle dece (64,3%) je bilo u uzrastu do 15 godina. Najčešći razlog smrtnog ishoda kod dece u uzrastu do 15 godina su tumori mozga i leukemije, dok su u uzrastu od 15 do 19 godina, u strukturi umiranja, najčešći uzrok smrti od maligniteta tumori koštano-zglobnog sistema i leukemije.
U Južnobanatskom okrugu, u poslednjih pet godina, svake godine je prosečno petoro dece uzrasta 0-19 godina obolevalo i jedno dete umiralo od malignih bolesti. Tokom 2023. godine od raka je obolelo šestoro dece, četiri dečaka i dve devojčice.
Najveći broj obolelih registrovan je u uzrastu od 0 do 4 godina (50%), u uzrastu od 15 do 19 godina 33%, od 5 do 9 godina 17%, dok u uzrastu od 10 do 14 godina nije bilo obolelih.
Tokom 2022. i 2023. godine u Južnom Banatu nije bilo smrtnih ishoda od ove grupe bolesti u dečijoj populaciji.
Najčešći maligni tumori kod dece u našem okrugu su akutne leukemije i linfomi, zatim maligne bolesti lokalizovane na mozgu, kostima, mekim tkivima, bubrezima, polnim organima i žlezdama.
Uspeh lečenja i stopa preživlјavanja dece obolele od raka zavisi od regiona i stepena ekonomske razvijenosti. U visokorazvijenim zemlјama sveta stopa preživlјavanja iznosi 80%, ali u pojedinim delovima sveta koji imaju slabije razvijene resurse iznosi svega 20%. Tim povodom su Svetska zdravstvena organizacija i Međunarodno udruženje za borbu protiv raka postavili cilј da se do 2030. godine postigne eliminacija bola i patnje kod dece koja se bore protiv raka i da se preživlјavanje dece sa bilo kojom dijagnozom raka u svetu poveća na 60%.
U skladu sa preporukama Svetske zdravstvene organizacije i Međunarodnog udruženja za borbu protiv raka kod dece u kontinuitetu se sprovode brojne kampanje koje imaju za cilј pokretanje šire društvene zajednice, kroz zajedničke akcije usmerene na ranu dijagnostiku raka, na odgovarajući medicinski tretman i lečenje, kao i na bolјu dostupnost odgovarajućih lekova. Sve ovo će omogućiti da se udvostruče stope izlečenja i spasi milion dečjih života tokom sledećih deset godina.
U cilјu zaštite i unapređenja zdravlјa jedne od najosetlјivijih populacionih grupa, Institut za javno zdravlјe Srbije „Dr Milan Jovanović Batut” sa mrežom okružnih instituta i zavoda za javno zdravlјe se od početka aktivno uklјučio u obeležavanje ovog važnog datuma iz Kalendara javnog zdravlјa.
https://www.zjzpa.org.rs/medjunarodni-dan-dece-obolele-od-raka-15-februar-2025-godine/
Zavod za javno zdravlje Pančevo
