SEFKERIN, 26. novembar 2024 – Sefkerin se nalazi na jugoistočnoj periferiji Opštine Opovo na putu Opovo – Pančevo. Selo se prvi put pominje u Kruševskom pomeniku sa kraja 15. veka. Prvo naselje se nalazilo uzvodno na obali Tamiša prema Opovu, kasnije je preseljeno na sadašnje mesto, verovatno između 1767. i 1774. godine.
Krajem 17. veka to je malo selo sa 15 kuća, dok je 1727. popisano 26 domaćinstava, da bi 1747. godine već bilo 90 domaćina.
Sefkerin se pominje 1712. godine kada su njegova dva žitelja, Maksim i Stojša, dali Beogradskoj mitropoliji prilog u iznosu od 40 groša. Po oslobođenju Banata od Turaka 1718. godine Sefkerin pripada neuzinskom procesu pančevačkog distrikta, a od 1767/68. godine je pridodat XII nemačko-banatskom graničarskom puku.
Srpska pravoslavna crkva se prvi put pominje 1733. godine i bila je sagrađena od cigle. Međutim, crkva je bila bez sveštenika, pa je tako seoski knez Ranko Panić početkom 1742. godine putovao u Temišvar kako bi molio Temišvarsku eparhiju da im za sveštenika postavi đakona Nikolu Rankovića, rodom iz Sefkerina. Mesto prve crkve kraj Tamiša danas se naziva „Crkvište“.
Neposredno pred zavojačenja sela, 1764. godine izvršen je popis u kojem je registrovano 112 domaćinstava od kojih se 12 izjasnilo za Vojnu granicu, a 100 za provincijal. Pošto negraničari nisu mogli ostati na Granici oni su se već naredne godine preselili u Jarkovac, a selo su naselili nemački kolonisti. Međutim, već narednih godina povećava se broj srpskih graničara u Sefkerinu, a Nemci će se 1774. godine kompletno preseliti u susedni Glogonj. Tokom boravka u Sefkerinu, Nemci su za bogosluženja koristili srpsku pravoslavnu crkvu.
Današnji hram Sabora svetog arhangela Gavrila, koji se praznuje 26. jula, počinje da se gradi 1811. godine. Građevinski odbor radove je poverio izvođaču Glazeru za 40.000 forinti, dozvolu za gradnju dala je eparhijska konzistorija u Temišvaru 13. aprila 1811., a osvećenje temelja je izvršeno 20. aprila 1811. godine. Crkva u klasicističkom stilu završena je 1813. godine.
Tek 26 godina kasnije, hram je oslikan i dekorisan. Konkretno, angažovan je Konstantin Pantelić, tada već poznat autor ikonostasa koji je u to vreme živeo u Pančevu. Radovi su izvedeni 1838. godine i čine skladnu celinu jer ikonostas kao jedno arhitektonsko – skulpturalno delo poseduje jedinstvo, povezan sa oplatom pevnica, arhijerejskim i Bogorodičinim tronom, a samo slikarsko delo predstavlja skladnu celinu sa ornamentalnim radovima. Da je ikonostas oslikan 1838. godine, o tome nam svedoči jedna ovalna ploča sa zapisom koji se nalazi na Bogorodičinom tronu i ona pominje ličnosti episkopa Pantelejmona Živkovića, protoprezvitera Konstantina Arsenovića, a tu se popisao i akademski živopisac Konstantin Pantelić. Nije slučajno što pominje Konstantina Arsenovića jer je u pitanju jedna moćna figura tog doba, koji se i sam bavio slikarstvom, verovatno direktno utiče na radove na ikonostasu koje je izveo Pantelić, konkretno, na rasporedu ikona i u izboru ikonografskih scena.
Za ikonostas u Sefkerinu, možemo, bez svake sumnje, reći da je jedan od uspešnijih radova Konstantina Pantelića, a znamo da je ovaj slikar iza sebe ostavio 18 ikonostasa i preko 500 ikona.
Govoreći o uticaju Pantelićevih savremenika, koji su se isticali po veštini, njegov rad možemo povezati sa delom Konstantina Danila i taj uticaj je primetniji kada Pantelić radi u Banatu za razliku od njegovih radova u Sremu. Uticaj se ogleda u načinu slikanja figure i draperija na pojedinim kompozicijama, konkretno u položaju postavljanja figure, mada je bio vezan i za tradiciju baroka i nešto što je prepoznatljivo u njegovom radu jesu robusne, snažne figure koje mu daju jednu osobenost i prepoznatljivost među ostalim autorima tog doba. Za direktan uticaj rasporeda i položaja ikona može da se napravi paralela sa poznatim uzdinskim ikonostasom koji je naslikao Konstantin Danil. U pitanju su gornje zone, u predstavama apostola i proroka. Osim toga, iako je Pantelić imao neke crtačke nedoslednosti i nesigurnosti u načinu postavljanja figura u produbljivanju pezaža, možemo istaći da je on to svoje crtačko znanje povezao u jednu skladnu celinu bez obzira na neke nedoučenosti. To plodno razdoblje njegove karijere govori da je on uspeo da poveže neka znanja koja se tiču savremenog trenutka, konkretno bečkog klasicizma sa nekim baroknim rešenjima koja su preživela do tada i kojima se on obilato koristio, kao kad radi Svetog arhangela Mihaila gde ga predstavlja u jednom baroknom zamahu, zalepršane draperije. Takođe, što se tiče nekih drugih uticaja, možemo istaći i uticaj Stefana Gavrilovića, jednog slikara kasnobaroknog i rokoko slikara, koji je uticao u nekim njegovim radovima kao što su pejzaži, koji imaju tu „sočnost“.
Sefkerinski hram je imao tri zvona, i ta zvona je skinula i zaplenila austro – ugarska vojska 1914. godine. Današnje veliko, srednje i malo zvono je izliveno u Beogradu i postavljeno 1924. Crkva je u potpunosti obnovljena i to: molerski radovi sa enterijerom 1997., restauracije ikonostasa, tronova, pevnica i mobilijara 2000., pozlata carskih dveri i bočnih dveri 2003., restauracija krova i fasade 2008. godine.
Pevačko društvo je osnovano 1916. godine, a od 2023. rade Dečiji crkveni hor i Liturgijski hor sefkerinskog hrama „Sabor Svetog arhangela Gavrila“.
Sa etnografske strane za Sefkerin su vezane dve zanimljivosti. Prva je sefkerinska zavetna slava Sv. Marija Magdalena – Mandalina, jedna od najvećih i najpoznatijih seoskih zavetina u Srbiji koja se praznuje 4. avgusta. Obeležavanje Mandaline traje gotovo dva veka i vezuje se za pomor stoke koji je tada pogodio Sefkerin, tako da se tradicionalno posle liturgije čita molitva za stoku. Na ovu temu je 1994. godine snimljen dokumentarni etnološki film u produkciji Etnografskog muzeja u Beogradu, u režiji Siniše Dimitrijevića i etnologa Ljubomira Reljića, koji je kasnije dobio niz značajnih priznanja na domaćim i međunardonim dokumentarnim i etnografskim filmskim festivalima.
Takođe, prema podacima Mirjane Đekić, autorke knjige „Vodice u Vojvodini“, sa sedam vodica, Sefkerin ima najviše vodica u Vojvodini. Vodica posvećena Sv. Arhangelu Gavrilu, u narodu prozvana i kao „Džolina vodica“, nalazi se na lokalitetu Kračine na granici sa glogonjskim atarom.
Projekat „Kulturna i umetnička baština sakralnih objekata Opštine Opovo“ realizovao je projektni tim Udruženja građana Glas Opova: Čeda Vučković, Zoran Lazić, Dimitrije Jovanov i Marko Lazić.
Ovaj projekt je sufinansiran iz Budžeta Autonomne pokrajine Vojvodine – Pokrajinski sekretarijat za kulturu, javno informisanje i odnose s verskim zajednicama. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva
Reference:
Sreta Pecinjački, Pančevački distrikt 1717 – 1773 (1985)
Srpska pravoslavna eparhija banatska www.eparhijabanatska.rs
Mirjana Đekić, Vodice u Vojvodini, 2001
