Obnova šuma, put oporavka i blagostanja
OPOVO, 21. mart 2021 – Generalna skupština Ujedinjenih nacija je u decembru 2012. godine proglasila 21. mart za Međunarodni dan šuma, a ove godine moto manifestacije je: „Obnova šuma: put oporavka i blagostanja“. Cilj obeležavanja ovoga datuma je podizanje svesti javnosti o značaju šuma, njihovog biodiverziteta i raznih koristi koje nam šume pružaju. Ovoga dana šaljemo snažnu poruku da moramo da čuvamo i štitimo šume, da bismo sačuvali zdravlje ljudi i obezbedili održivi razvoj.
UN su donele strateški plan za očuvanje šuma do 2030. godine koji daje uputstva za delovanje na svim nivoima za održivo upravljanje šumama u celom svetu, sa ciljem zaustavljanja krčenja i degradacije šuma. Istorijski sporazum o ovom planu zaključen je na posebnoj sednici UN Foruma o šumama u januaru 2017. godine, a nakon toga ga je Generalna skupština UN usvojila u aprilu 2017. godine.
Šume pokrivaju oko 30% kopna na planeti, tj. prostiru se na oko 4 milijarde hektara. Šume i njihovo okruženje ključne su u borbi protiv klimatskih promena, doprinose ukupnom bilansu kiseonika, apsorbuju ugljen dioksid i to oko dve milijarde tona godišnje, povećavaju vlažnost vazduha i jedan su od važnih faktora u smanjenju siromaštva i dostizanja ciljeva održivog razvoja. Oko 1,6 milijardi ljudi zavisi direktno od šuma i od njih obezbeđuju hranu, lekove, utočište i gorivo. Šume su biološki najraznovrsniji ekosistemi na kopnu, u kojima živi više od 80% kopnenih vrsta životinja, biljaka, gljiva, insekata… Ipak, uprkos svim ovim neprocenjivim biološkim, ekonomskim, zdravstvenim i socijalnim osobenostima, globalno krčenje šuma nastavlja se alarmantnom brzinom.
Nestanak šuma vezan je za njihovo krčenje i pretvaranje uglavnom u poljoprivredno zemljište velikih razmera. Veliku štetu im nanose i suše izazvane klimatskim promenama. Svesne opasnosti drastičnog smanjenja šumskih predela, bogatije države smanjuju štetu uvođenjem koncepta održivog gazdovanja šumama, koji pre svega podrazumeva smanjivanje agresije na šume čestim sečama.
Prema izveštaju „Pošumljavanje u Republici Srbiji“ Državne revizorske institucije od decembra 2020. godine, stepen šumovitosti u Srbiji je 29,1 %. Prema postavljenim ciljevima u Prostornom planu Republike Srbije od 2010. do 2020. godine, optimalna šumovitost trebalo bi da bude 41,4 %. U skladu sa Nacionalnom inventurom šuma, ukupna površina šuma u Srbiji iznosi 2.252.400 hektara, od čega je u državnom vlasništvu 1.194.000 hektara ili 53 %, a u privatnom 1.058.400 hektara ili 47 %. JP „Srbijašume“ i JP „Vojvodinašume“ gazduju i pružaju stručno savetodavne poslove za preko 90 % šuma.
Autonomna Pokrajina Vojvodina predstavlja područje sa najnižim stepenom šumovitosti u Srbiji i Evropi, sa ispod 7 % površine pod šumama. Pošumljenost u Vojvodini je neravnomerno raspoređena i to uglavnom u zaštićenim prirodnim dobrima duž priobalja ravničarskih reka Dunava, Save, Tise i Tamiša, kao i na područjima SRP „Deliblatska peščara“, PIO „Subotička peščara“ i PIO „Vršačke planine“. Da bi se dostigla optimalna šumovitost, predviđena Prostornim planom AP Vojvodine, šumovitost bi trebalo značajno uvećati. U čak 14 opština AP Vojvodine stepen šumovitosti je ispod 1 %, a to su opštine: Kula, Bačka Topola, Mali Iđoš, Stara Pazova, Vrbas, Srbobran, Bečej, Temerin, Senta, Kikinda, Nova Crnja, Žitište, Sečanj i Plandište. Prema izveštaju DRI u Vojvodini je poseban problem i pretvaranje šumskog u građevinsko zemljište, a proširenje građevinskog reona na račun šumskog zemljišta je izraženo u blizini većih gradova, kao što su Novi Sad, Sremska Mitrovica i Pančevo.
Zbog pandemije koronavirusa i ove godine će se obeležavanje 21. marta Međunarodnog dana šuma preseliti na društvene mreže.
Pokrajinski zavod za zaštitu prirode
