INTROSPEKCIJA – NADREALIZAM KAO ODBRAMBENI MEHANIZAM SANJARA
Opovo, 24. april 2019;
Svi oni koji su uprkos olujnoj košavi došli sinoć došli na otvaranje izložbe mladog umetnika Arpada Pulaija imali su prilike da uživaju u zaista lepom nadrealističkom doživljaju. Izložbu su otvorili direktorka ONB Opovo Katarina Nikolić Ralić, autor Arpad Pulai i kustoskinja izložbe Milica Perić.
Samostalna izložba Arpada Pulaija „Introspekcija – Nadrealizam kao odbrambeni mehanizam sanjara”, obuhvata radove u tekstilu iz različitih celina nastalih u prethodne tri godine – celina po kojoj i sama izložba nosi naziv, zatim „Tekstil gyökerei (Koreni tekstila)”, objekat “Licem u lice”, kao i serija crteža “Cave world“ iz 2011. godine.
Trodimenzionalne radove umetnik je realizovao različitim tehnikama – pustovana vuna, kukičanje i kombinovane tehnike, koristeći tekstilne materijale (vunu, pamuk, poliamid i dr.) i sirove materijale iz prirode (biljka agave, vlakna kore drveta i dr.).
Podnaslov rada koji je autor dao skulptoralnoj celini “Introspekcija”, poslužilo je kao polazište kustoskinji Milici Perić, da sve izložene radove sagleda kroz elemente nadrealističkih misli, ideja i pristupa umetnosti. U radovima na postavci ogleda se želja umetnika za poniranjem u dubine nesvesnog, u skrivene prostore misli i emocija, kao i potreba za istraživanjem odnosa unutrašnje stvarnosti i okruženja.
Frojdovo stanovište (Sigmund Freud), na čije se postavke psihoanalize oslanja i nadrealizam – da su impulsi, sanjarenje i imaginacija u jezgru umetničkog stvaralaštva, čita se i u Arpadovim radovima. Vizuelni izrazi introspekcije kroz jezik metafore, alegorije i simbola, svedoče o istraživanju sopstva, kao celine koja arhivira podsvesno i svesno, individualno i kolektivno, imaginarno i stvarno. Prepleti stvarnosti i imaginacije, lične fantazme i mitski motivi u Arpadovom stvaralaštvu, dinamički su povezali umetnikov unutrašnji i spoljni svet, odnosno intimne narative i činjeničnu građu iz kolektivnog iskustva, izgrađenog od tradicija, uverenja, običaja, predrasuda i svega onog što čini okruženje, a ujedno i utiče na sistem vrednovanja i ponašanje umetnika.
Kako je za autora umetnost prostor ali i oruđe spoznaje, on ujedno istražuje granice medija, materijala i tehnika, koje u okviru svog stvaralaštva neprestano proširuje i obogaćuje. I sâm materijal tekstila u kome umetnik stvara je izuzetno kompleksan, odgovarajuć za ispitivanje granica, i za postavljanja pitanja o ličnom i kolektivnom identitetu, društvenoj pripadnosti, rodu, kulturi i kontekstu, upravo zbog svog složenog istorijata od svakodnevnog materijala etnoloških, tradicionalnih i kulturno-istorijskih vrednosti do legitimnog medija savremene umetnosti. I Arpadu tekstil nudi široke mogućnosti za učitavanje različitih značenja i percepcija, koje potiču i iz lične misaone i emotivne arhive umetnika, ali i iz okruženja koje umetnika oblikuje, izaziva i valorizuje.
Prilikom opisivanja svog rada „Tekstil gyökerei”, umetnik je postavio pitanja – koji su to procesi umetničkog stvaranja odgovarajući, kakav je odnos estetskih problema u odnosu na tematske, da li je svaki umetnički pristup opravdan, te na kraju, i da li je postojanje umetničkog dela opravdano. Na to da proces stvaranja i umetničko propitivanje medija mogu biti u složenom prepletu sa istraživanjem sebe, ali i svog mesta unutar okruženja, podseća nas i Elen Hendler Spic (Ellen Handler Spitz), navodeći da je „istraživanje mogućnosti i granica medija u kome umetnik stvara, ujedno i rezultat intrapsihičkih faktora umetnika, ali i kulturnih odrednica, konteksta u kome radi.“
Nadrealisti i mnogi autori koji su se bavili odnosom samorefleksije i umetničkog stvaralaštva, naglašavaju još jedan važan aspekt samospoznaje, a to je da je njena intimna dimenzija u bliskoj relaciji sa društvenom: „Oslobođenje i emancipacija pojedinca neodvojiva je od oslobođenja, emancipacije društva“, navodi Arturo Švarc (Arturo Umberto Samuele Schwarz).
Arpadova introspekcija kroz umetničko stvaralaštvo, na kraju je i podstrek za naša razmišljanja o vlastitim slobodama i ograničenjima, o odnosu naše unutarnje i spoljne, odnosno intimne i kolektivne stvarnosti, o delikatnosti percepcije onoga što je stvarno i onoga što nam je reprezentovano.
Izložba je otvorena do 17. maja.
