Zavod za javno zdravlje Pančevo: MART, MESEC BORBE PROTIV MALIGNIH TUMORA

by Glas Opova | 1.03.2017. | DRUŠTVO

Mart – mesec borbe protiv raka: prevencija malignih tumora

Prema Kalendaru javnog zdravlja mesec mart je rezervisan za obeleževanje Marta – mesec borbe protiv raka.
Maligne bolesti se nalaze na drugom mestu u ukupnom obolevanju i umiranju od svih bolesti, odmah iza bolesti srca i krvnih sudova. Prema podacima Svetske zdravstvene organizacije (SZO) oko 14,1 miliona ljudi godišnje oboli, dok 8,2 umre od malignih bolesti. Do 2032. godine očekuje se da će oboleti 25 miliona ljudi širom sveta, odnosno, obolevanje od raka će porasti za 70%, najviše u nerazvijenim i u srednje razvijenim zemljama. U nerazvijenim zemljama i dalje će dominirati obolevanje i umiranje od karcinoma grlića materice, a u srednje razvijenim zemljama će i dalje vodeći karcinomi biti oni koji se dovode u vezu sa načinom života (pušenje, alkohol, fizička neaktivnost i nepravilna ishrana) kao što su karcinom pluća, dojke i debelog creva.
U Srbiji se godišnje u proseku dijagnostikuje oko 36.000 novih slučajeva malignih bolesti, dok od raka umre više od 20.000 ljudi. Vodeći uzroci obolevanja i umiranja od raka u našoj zemlji gotovo su identični vodećim uzrocima obolevanja i smrtnosti od malignih tumora u većini zemalja u razvoju. Muškarci u našoj sredini najviše obolevaju i umiru od raka pluća, debelog creva i prostate. Kod žena maligni proces je najčešće lokalizovan na dojci, debelom crevu, plućima i grliću materice, koji su i najčešće uzrok smrtnog ishoda od raka kod naših žena.

Na osnovu podataka Registra za rak Zavoda za javno zdravlje Pančevo, u Južnobanatskom okrugu, godišnje oko 1350-1400 osoba oboli i 930 umire od malignih bolesti, od toga samo u Pančevu 650-700 osoba oboli i oko 370-400 umre od raka.

Tabela 1. Distribucija broja obolelih, stope incidencije malignih tumora po polu u Južnobanatskom okrugu u periodu 2011-2016.godine (stope na 100.000 stanovnika)

Tabela 2. Distribucija broja umrlih, stopa mortaliteta malignih tumora i po polu u Južnobanatskom okrugu u periodu 2011-2015.godine (stope na 100.000 stanovnika)

Tabela 3. Distribucija broja obolelih i umrlih od malignih tumora po opštinama Južnobanatskog okruga u 2015.god. (stope na 100.000 stanovnika)

Međunarodno udruženje za borbu protiv raka navodi da se:
• 30% svih smrtnih ishoda od malignih bolesti posledica je pušenja, prekomerne telesne težine, nepravilne ishrane, nedovoljne fizičke aktivnosti i konzumacije alkohola,
• 20% karcinoma koji se otkrije svake godine može pripisati virusnim ili bakterijskim infekcijama izazvanim: HPV – koji može da dovede do raka grlića materice, virusima hepatitisa B ili C – značajno doprinose nastanku raka jetre, Epstein-Barr virusom – može biti uzrok Burkitovog limfoma, Helikobacter pylori bakterija je povezana sa nastankom raka želuca.
Prevencija i rano otkrivanje malignih bolesti ima ogroman javnozdravstveni potencijal i predstavlja najefikasniji pristup kontroli malignih bolesti. Na više od 80% svih malignih bolesti moguće je uticati modifikovanjem faktora rizika (pušenje duvana, nepravilna ishrana, fizička neaktivnost, konzumiranje alkohola, infekcije, faktori iz životne i radne sredine) koji su odgovorni za pojavu bolesti.
Nove smernice SZO imaju za cilj da poboljšaju šanse za preživljavanje ljudi koji žive sa rakom, tako što će usmeriti zdravstvene službe na rano dijagnostifikovanje i lečenje ove bolesti. Čak i u zemljama sa razvijenom zdravstvenom službom, mnogi slučajevi raka se otkrivaju u uznapredovaloj fazi, kada je teže uspešno lečenje.

U Srbiji su 2013. godine doneti nacionalni programi za skrining raka grlića materice, raka dojke i kolorektalnog raka, koji bi trebalo da u narednom periodu značajno smanje obolevanje i umiranje od navedenih lokalizacija malignih tumora. Na skrining raka dojke pozivaju se žene starosti od 50 do 69 godina. Mamografski preventivni pregledi predviđeni su da se rade svim ženama navedenog uzrasta na dve godine. Skriningom na karcinom grlića materice obuhvaćene su žene između 25 i 64 godina, koje su pozivane na preventivni ginekološki pregled i Pap test jednom u tri godine. Ciljna grupa za testiranje na rak debelog creva odnosi se na građane oba pola starosti od 50 do 74 godina, koji se jednom u dve godine pozivaju na testiranje na skriveno krvarenje u stolici.

Ključne poruke za rano postavljanje dijagnoze su:
• povećati svest javnosti o simptomima različitih vrsta raka i ohrabriti ljude da se obrate svom izabranom lekaru po pojavi simptoma;
• investirati u jačanje i opremanje zdravstvenih službi i u edukaciju zdravstvenih radnika kako bi mogli da postave tačnu i blagovremenu dijagnozu;
• omogućiti pristup bezbednom i delotvornom lečenju, suportivnom lečenju i palijativnoj nezi ljudima koji žive sa rakom.

Rano otkrivanje raka u velikoj meri umanjuje finansijski efekat ove bolesti i čini lečenje delotvornijim i uspešnijim.
,,RANO DIJAGNOSTIFIKOVANjE RAKA SPAŠAVA ŽIVOTE I SMANjUJE TROŠKOVE LEČENjA”.

.